Terapia ręki to metoda wspierająca dziecko aby poprawnie oraz precyzyjnie mogło ruszać ręką, dłonią oraz palcami. Podczas terapii ręki specjalista rozpoczyna pracę od wzmocnienia całego ciała -motoryki dużej (ramiona, barki, kręgosłup, łokcie), a następnie skupia się na poprawie motoryki małej u dziecka (prawidłowy uchwyt, napięcie, praca nadgarstka i palców). Kiedy zatem dziecko potrzebuje terapii ręki ?
Czym jest terapia ręki?
Terapia ręki to nie tylko praca stolikowa i ćwiczenia grafomotoryczne jak może się zdawać. Wręcz przeciwnie, ostatnim krokiem w terapii będzie usprawnianie motoryki małej (prawidłowe ułożenie ręki podczas pisania czy precyzyjne ruchy dłoni i palców), a pracę zaczynamy od przygotowania obręczy barkowej, zbudowania stabilizacji centralnej i poprawy propriocepcji (odczuwanie własnego ciała). Zanim dziecko będzie mieć zaleconą terapię ręki, najpierw specjalista musi postawić odpowiednią diagnozę. Warto też zasięgnąć opinii ortopedy o możliwych nieprawidłowościach w postawie dziecka. Kolejnym etapem jest dobranie odpowiednich ćwiczeń do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Kiedy zatem dziecko potrzebuje terapii ręki? Zaczynamy terapię, gdy:
- dziecko niechętnie podejmuje czynności manualne (malowanie, lepienie z plasteliny, układanie drobnych przedmiotów),
- dziecko ma problemy z nauką czynności samoobsługowych (ubieranie się, wiązanie sznurowadeł, zapinanie guzików itp.),
- dziecko ma wyraźnie obniżone lub podwyższone napięcie mięśniowe w obrębie kończyn górnych i obręczy barkowej, co przejawia się w niedostosowaniu odpowiedniej siły podczas manipulacji,
- dziecko ma problemy z koordynacją obu rąk podczas zabaw manipulacyjnych,
- dziecko wykonuje czynności wymagające dużej precyzji zbyt wolno lub za szybko, szybkość ruchów dziecka nie jest dostosowana do zadania,
- nie lubi dotykać nowych i różnorodnych faktur, co utrudnia manipulację i poznawanie nowych przedmiotów, a co za tym idzie – budowanie ich reprezentacji w korze mózgowej,
- dostarcza sobie dodatkowych silnych doznań proprioceptywnych i domaga się zdecydowanego i mocnego ucisku dłoni np. siada na własnych dłoniach, bardzo mocno zaciska ręce na przedmiotach, uderza rękami w przedmioty o ostrych i wyraźnych fakturach.
- ma trudności grafomotoryczne przejawiające się w obniżonym w stosunku do wieku poziome rysowania, modelowania, kolorowania,
- widoczny jest obniżony poziom graficzny pisma
- nie potrafi zachować prawidłowej postawy podczas pracy przy stoliku,
- ma zaburzenia praksji,
- ma zdiagnozowane porażenie mózgowe, zespoły genetyczne lub inne wady wrodzone, dla których trudności w rozwoju funkcji związanych z małą motoryką są charakterystyczne.
WSKAZANIA DO TERAPII RĘKI
Kiedy zastanawiamy się nad znaczeniem słowa „terapia”, w słowniku PWN odnajdujemy, że to „określony sposób leczenia za pomocą leków lub zabiegów”1. Jako synonimy mogą tu być używane słowa „kuracja”, „leczenie”, „terapeutyka”, „uzdrawianie”. Terapia to na pewno proces – proces długotrwałych oddziaływań nastawionych w naszym przypadku na pomoc dziecku, na niwelowanie trudności, przyczyn i objawów niepowodzeń. Jeżeli nasze działania określamy mianem „terapii ręki”, nie może być to wybór przypadkowych zabaw odnalezionych w internecie. Terapia niesie za sobą potrzebę bardzo dokładnej diagnozy przyczyn trudności i dopasowania do tego odpowiednich działań. W dobrej terapii nie ma gotowych schematów ćwiczeń, tak jak nie ma dwojga identycznych dzieci. Nawet podobne trudności, podobnie zaburzone funkcje mogą mieć przeróżne przyczyny. Rolą terapeuty ręki pracującego według Programu Terapii Ręki (PTR) jest odkrycie tych przyczyn i dopasowanie do nich odpowiednich oddziaływań. Kiedy zatem zaproponować dziecku terapię ręki wg. PTR? Tak naprawdę nie ma przeciwskazań, żeby każdy, nawet najmniejszy objaw budzący zaniepokojenie został skonsultowany ze specjalistą. Nie oznacza to oczywiście, że każda taka konsultacja ma skończyć się terapią. Często wymagane jest jedynie zintensyfikowanie angażowania dziecka do codziennych prac domowych, do większej samodzielności w zakresie samoobsługi czy zachęcanie dziecka do zabawy. Terapia rozpoczyna się wówczas, kiedy u podłoża tych trudności obserwuje się nie brak doświadczeń dziecka czy jakiś deficyt w dostarczaniu codziennej spontanicznej stymulacji, ale pomimo odpowiednich warunków do rozwoju u dziecka cały czas występują