Wady postawy u dzieci

Autor: Aneta Giczewska

Artykuł ukazał się w miesięczniku ” Przyjaciel”

Wady postawy znajdują się na czele listy chorób cywilizacyjnych. Bagatelizowanie zaburzeń postawy u dzieci w przyszłości może przynieść różnorodne powikłania chorobowe.

Wostatnich latach obserwuje się znaczny wzrost występowania wad postawy u dzieci. Statystyki są alarmujące – ponad 80 procent dzieci ma płaskostopie, koślawe kolana i krzywy kręgosłup. Głównej przyczyny tego stanu rzeczy należy upatrywać w zmianie naszego trybu życia – z aktywnego ruchowo na tzw. sedenteryjny (siedzący). Nasze dzieci od kilku do kilkunastu godzin dziennie przebywają w pozycji siedzącej. Siedzą w szkole, podczas odrabiania lekcji i zajęć dodatkowych, a kiedy uwolnią się już od obowiązków najchętniej „odpoczywają” również w pozycji siedzącej – czytają, oglądają TV, grają na komputerze. Siedzący tryb życia wpływa negatywnie na rozwój młodego człowieka, powoduje osłabienie siły mięśni i obniżenie ogólnej sprawności i wydolności organizmu. Konsekwencją tego jest pojawienie się zaburzeń postawy ciała, które nieleczone z czasem pogłębiają się i utrwalają w postaci poważnych wad postawy. Rodzice muszą być świadomi, że jeśli lekaż stwierdził u dziecka wystąpienie wady postawy, to nie minie ona wraz z jego rozwojem. z wad postawy się nie „wyrasta”. Bagatelizowanie najmniejszych nawet zaburzeń postawy u dzieci negatywnie wpływa na ich zdrowie i sprawność, a w przyszłości może przynieść bardzo niekorzystne w skutkach powikłania chorobowe.

Wady postawy znajdują się na czele listy chorób cywilizacyjnych. Wprawdzie nie powodują zagrożenia życia, ale są przyczyną długotrwałych dolegliwości i znacznego dyskomfortu. Mogą powodować zaburzenia w budowie i czynnościach wielu narządów i układów organizmu człowieka. Pogłębienie przednio-tylnych krzywizn kręgosłupa, może pogarszać wentylację płuc i utrudniać dopływ krwi do mózgu. Kręgosłup prosty na skutek zbyt słabej amortyzacji może powodować mikrourazy głowy podczas chodzenia czy skakania. Skoliozy pogarszają wentylację płuc, powodują bóle międzyżebrowe, utrudniają pracę serca i wielu dużych naczyń krwionośnych. Płaskostopie i koślawe lub szpotawe kolana utrudniają długotrwałe stanie i chodzenie.

Ogólnie wady postawy pogarszają warunki statyki ciała, powodują zwiększenie zużycia energii, poczucie znużenia i nerwowość.

Nieleczone wady postawy powodują przykre dolegliwości:

• bole krzyża i pleców w wyniku zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa
• bóle stóp, nóg i stawów biodrowych (zwłaszcza podczas dłuższego stania lub marszu)
• pogorszenie funkcjonowania układu oddechowego oraz krążenia
• dokuczliwe i długotrwałe bóle głowy
• osłabienie sprawności i wydolności fizycznej

Większość wad postawy to schorzenia nabyte, dlatego też należy im zapobiegać. Natychmiastowe korygowanie wcześnie wykrytej nieprawidłowości gwarantuje szybką poprawę i cofnięcie się zmian.

CO TO JEST PRAWIDŁOWA POSTAWA?

O prawidłowej postawie mówimy wtedy, gdy poszczególne elementy szkieletu są doskonale do siebie dopasowane i utrzymywane w prawidłowym położeniu dzięki mięśniom, ścięgnom, więzadłom i chrząstkom. Jedna z definicji prawidłowej postawy ciała mówi, że jest to zharmonizowany układ poszczególnych odcinków ciała względem siebie, którego utrzymanie wymaga minimalnego napięcia układu mięśniowego i nerwowego. Osią całego ciała jest kręgosłup i dlatego jego ustawienie, i ukształtowanie ma zasadniczy wpływ na prawidłową postawę lub występowanie jej wad.

Na budowę kręgosłupa składają się 34 kręgi:

7 kręgów szyjnych – odcinek szyjny

12 kręgów piersiowych – odcinek piersiowy

5 kręgów lędźwiowych – odcinek lędźwiowy

5 kręgów krzyżowych – część krzyżowa

5 kręgów guzicznych – część guziczna

Kręgosłup w naturalny sposób wygina się łukowato, na przemian do przodu i do tyłu tworząc cztery naturalne krzywizny:

Szyjna – wygięcia do przodu (lordoza szyjna)

Piersiowa – wygięcia do tyłu (kyfoza piersiowa)

Lędźwiowa – wygięcia do przodu (lordoza lędźwiowa)

Krzyżowa – do tyłu (kyfoza krzyżowa).

Naturalne krzywizny kręgosłupa ułatwiają człowiekowi utrzymanie równowagi przy pionowej postawie ciała oraz spełniają rolę amortyzatorów podczas chodzenia, biegania, skakania oraz podnoszenia ciężkich przedmiotów.

Każde odchylenie od normy w kształcie kręgosłupa pociąga za sobą zmianę postawy ciała. Mówi się wówczas o zaburzeniach lub wadach postawy. Przyczyną tych zaburzeń jest najczęściej dystonia mięśniowa, czyli zaburzenie równowagi napięć dużych grup mięśniowych, odpowiedzialnych za stabilizację kręgosłupa. Jedne grupy mięśni ulegają osłabieniu i rozciągnięciu, w innych występuje wzmożone napięcie i ich skrócenie. Zachwianie tej równowagi jest początkiem łańcucha zmian prowadzącym do choroby zwyrodnieniowej oraz wad postawy.

Opisując prawidłową postawę możemy wskazać na pewne cechy, które przyjmuje się za charakterystyczne dla tej postawy, a są to:

• głowa ustawiona wprost nad klatką piersiową, biodrami i stopami,
• barki na jednej wysokości, nie wysunięte do przodu,
• łopatki przylegające do klatki piersiowe,
• dobrze wysklepiona klatka piersiowa i płaski brzuch;
• na plecach łagodnie zarysowane naturalne krzywizny kręgosłupa,
• ręce i nogi prawidłowo ukształtowane;
• rzepki zwrócone do przodu
• stopy wysklepione.

Odchylenie od ogólnie przyjętych cech prawidłowej postawy określamy jako postawę wadliwą lub nieprawidłową Cechy nieprawidłowej postawy to:

• głowa wysunięta do przodu lub pochylona w bok,
• klatka piersiowa płaska, zapadnięta lub zniekształcona, barki wysunięte do przodu,
• brzuch wypukły, wysunięty do przodu, obwisły,
• plecy zgarbione, zaokrąglone,
• krzywizny kręgosłupa nadmiernie pogłębione w płaszczyźnie strzałkowej,
• nieprawidłowe wysklepienie stóp;

JAK POWSTAJĄ WADY POSTAWY?

W przebiegu rozwoju wad postawy wyróżniamy trzy okresy: I okres – zmian czynnościowych. Jedne grupy mięśni ulegają osłabieniu i rozciągnięciu, w innych występuje wzmożone napięcie i ich skrócenie. Czas trwania tego okresu może być różny w zależności od czynników, które powodują powstawanie wad. Może on wynosić od kilku tygodni do kilku miesięcy. II okres – powstawania przykurczy (więzadeł, mięśni i ścięgien) w tym okresie wprowadzenie ćwiczeń korekcyjnych może być jeszcze całkowicie skuteczne. Okres ten może trwać przez kilka tygodni, miesięcy a nawet lat. III okres – zmian strukturalnych, czyli utrwalonych przykurczy. Wady postawy w tym okresie określamy jako patologiczne. Ćwiczenia korekcyjne pozwalają zapobiec dalszemu postępowaniu wady, jednak całkowita jej likwidacja jest już niemożliwa i często wymaga złożonego postępowania rehabilitacyjnego.

Najwięcej wad postawy powstaje w dwóch okresach:

• w wieku 6-7 lat, w związku ze zmianą trybu życia dziecka,
• w okresie skoku pokwitaniowego, gdzie następuje zmiana proporcji ciała i przesunięcie środka ćiężkości.